کد مطلب:23081 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ثبات شخصيت چيست و چگونه بدست مي آيد

پيش از هر چيز از اين كه به فكر ارتقاي كمالات و دستيابي به ثبات شخصيت خود هستيد، اظهار خوشوقتي مي كنيم؛ چرا كه اولين مرحله هر كمال، «بيداري» است؛ بيداري و آگاهي نسبت به نواقص و سعي براي جبران آنها. بنابراين، اين كشمكش هاي فكري و روحي را، بايد روندي سازنده و مثبت تلقي كرد. حضرت عيسي(ع) فرموده است: «مريض كسي نيست كه دردي دارد؛ بلكه مريض واقعي كسي است كه بيمار است، ولي خود را سالم مي پندارد». اما ثبات شخصيت؛ ثبات شخصيت (نوع مثبت آن) گوهري گران سنگ است كه آسان به كف نمي آيد و به سرعت حاصل نمي شود. «ثبات شخصيت»، در مرحله اول رهيق معرفت است. تا آدمي معرفت خويش را نسبت به هستي و آفريننده آن و جايگاه خود در هستي و نيز وظايفي كه براي او ترسيم مي گردد بالا نبرد و به سطح مناسبي از كمال نرساند، همواره دستخوش بي ثباتي خواهد بود و هر روز تحت تأثير موج ها به اين سو و آن سو خواهد رفت. اگر كشتي لنگري نداشته باشد، امواج دريا، آن را به هر طرف خواهند كشيد و چه بسا در اين كشاكش، آسيب سختي هم ببيند و يا منهدم گردد. لنگر آدمي در اقيانوس بي كران هستي، همان «معرفت» است؛ معرفتي منطقي و عقلاني درباره حيات و آن گاه به مقتضاي معرفت، عمل كردن. قرآن مجيد به زيبايي هر چه تمام تر اين حقيقت را بدين گونه بيان فرموده است: «آدمي ناپايدار و بي ثبات آفريده شده است؛ زماني كه ناگواري به او رو كند، ناله سرمي دهد و زماني كه خير به او رسد، بخل مي ورزد، مگر نمازگزاران؛ آناني كه بر نماز خود مداومت مي كنند و كساني كه در اموالشان حقي معلوم براي سائل و محروم است (حق فقرا و نيازمندان را پرداخت مي كنند) و كساني كه روز جزا را تصديق مي كنند و از عذاب پروردگارشان ترسان هستند... و كساني كه خود را از نامحرمان باز مي دارند... و كساني كه به امانت و عهد خويش وفا مي كنند و كساني كه [در جاي لازم خود ]شهادت هاي خود را ادا مي كنند و بدان استوارند و كساني كه بر نماز خود محافظت دارند...»، {V(سوره معارج، آيه 19 به بعد)V}. عصبانيت و كم ظرفيتي نيز ناشي از بي ثباتي است. انسان فهميده و داراي معرفت، هرگز عنان اختيار خويش را، به دست نفس سركش نمي سپارد؛ زيرا نفس بد انديش را دشمن مي دارد و مي داند كه اگر مهار نشود، آدمي را به ورطه سقوط خواهد كشاند. بنابراين او به كنترل نفس خويش مي پردازد و هنگام هيجان نه سخني مي گويد و نه تصميمي عجولانه مي گيرد. در مورد نگاه، مسلماً در سنين شما نگاه ها معناي خاصي دارند و كمتر نگاهي يافت مي شود كه از اين قاعده مستثني باشد. بحمداللَّه به خطرات آن نيز كاملاً واقف هستيد. بنابراين راه چاره همان است كه هم چشمان خويش را مراقبت نماييد و هم خود را حتي الامكان از ديدگان نامحرم بپوشانيد؛ به ويژه در چشمان نامحرم نگاه نكنيد. {Sزدست ديده و دل هر دو فرياد# كه هر چه ديده بيند دل كند يادS} {Sبسازم خنجري نيشش زپولاد# زنم بر ديده تا دل گردد آزادS} براي اين منظور بايد برنامه اي براي خود تنظيم كنيد: 1- هر وقت نگاه شما به نامحرم افتاد، چشمان خود را فوراً به پايين بيندازيد و استغفار كنيد. 2- هر شب به محاسبه عملكرد چشمان خود بپردازيد و تعداد خطاها را يادداشت كنيد، سپس سعي كنيد تعداد خطاها را كاهش دهيد. هر شب در موقع محاسبه اعمال، چنانچه موفق بوده ايد خود را تشويق نموده و به درگاه خداوند شكر كنيد. اگر هم خداي ناكرده ناموفق بوده ايد، خود را تنبيه كنيد؛ مثلاً روز بعد براي ساعاتي از نگاه كردن حتي به چيزهاي مجاز، خودداري نماييد و چشمان خود را تنبيه كنيد. 3- خود را به مطالعه كتاب هاي مفيد و تفكر سازنده عادت دهيد تا نيروي شما در جهت مثبتي به كار گرفته شود. 4- سحرخيزي را در برنامه خود قرار دهيد و لااقل چند دقيقه قبل از اذان و پس از آن بيدار باشيد. 5- از دوستان ناباب پرهيز كنيد و با افراد صالح و پاك معاشرت نماييد. 6- در مجالس موعظه شركت كنيد. 7- از خداوند بزرگ همواره براي موفقيت مدد بجوييد و از شرّ شيطان به او پناه ببريد. {Tدر مورد كم رويي: T} بروز اين حالت با مجموعه اي از عوامل دروني شما مرتبط است. شناخت اين عوامل مي تواند راه درمان و نجات از مشكل را به شما نشان دهد. راه شناخت اين عوامل بررسي وضعيت خانواده و محيط تربيتي شماست ولي مهمتر از همه آن است كه شما اين اصل را پذيرفته ايد كه آدمي كمرو هستيد و دقيقاً به علت همين پذيرش، رفتارهايي متناسب با آن از خود بروز مي دهيد. اكنون ما و شما به يك نتيجه مشترك رسيده ايم و آن اين كه منشاء كمرويي شما اعتقاد به اين اصل است كه: «من آدمي كم رو هستم». درمان شما نيز وارونه كردن اين اصل پذيرفته شده است. تا آن زمان كه شما نتوانيد جاي اين اصل را با اين اصل كه :«من آدمي كمرو نبوده بلكه رفتاري معتدل و حساب شده دارم» عوض كنيد وضع به همين منوال خواهد بود. بنابراين شما با توكل بر خداوند و يقين به حصول نتيجه به برنامه ذيل عمل نماييد: 1- از خداوند براي غلبه بر مشكلات خويش استمداد كنيد. 2- شب ها موقع خوابيدن و آرامش بدن اين جملات را به آرامي تكرار كنيد: من به هيچ وجه كمرو نيستم. من قادرم هر سخني را كه مي خواهم ابراز دارم. من از ديگران هيچ هراسي ندارم. من قادر خواهم بود آن گونه كه دوست دارم باشم. 3- سركلاس و در هر محفل ديگر سخن خود را به هر صورت ابراز كنيد هرچند ديگران به شما بخندند تحمل كنيد و به پيش برويد. 4- در برنامه هاي جمعي شركت فعال داشته باشيد. كوتاه سخن اينكه شما براي اين كه حتي به گوينده اي زبردست تبديل شويد هيچ چيز كم نداريد تنها مانع شما باور شماست (باور به كمرويي و خجالتي بودن). اين باور را عوض كنيد، همه چيز عوض خواهد شد. {A{/Bإِنَّ اَللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ {w13-22w}{I13:11I}/}A}{M؛ خداوند حال هيچ قومي را دگرگون نخواهد كرد تا زماني كه آن مردم حالشان را تغيير دهندM}.{V(سوره رعد، آيه 11)V}